Film Matrix braci Wachowskich na zawsze odmienił kinematografię. Ten przełomowy obraz science fiction z 1999 roku wniósł do kin nowatorskie techniki filmowe, intrygującą fabułę osadzoną w cyberpunkowej rzeczywistości oraz filozoficzne przesłanie dotykające fundamentalnych pytań o naturę ludzkiej egzystencji. Nic więc dziwnego, że Matrix błyskawicznie zdobył status dzieła kultowego i zapoczątkował jedną z najpopularniejszych franczyz filmowych w historii. Jakie tajemnice kryją się za kulisami produkcji tego wyjątkowego obrazu?
Geneza pomysłu na Matrixa
Pomysł na Matrix zrodził się w głowach siostrzanego duetu reżyserskiego - Lany i Lilly Wachowskich.scenariusz filmu powstawał przez blisko 5 lat i przeszedł wiele metamorfoz, zanim bracia Wachowscy wylansowali ostateczną wizję futurystycznego świata rządzonego przez maszyny, w którym ludzie żyją w symulowanej rzeczywistości zwanej Matriksem. Pierwotnie historia miała oscylować wokół postaci detektywa prowadzącego śledztwo w tajemniczych morderstwach z udziałem hackerów. Z czasem pomysł ewoluował w stronę opowieści o grupie hakerów walczących z dominacją sztucznej inteligencji. Przełom nastąpił, gdy Wachowscy poznali dzieła Williama Gibsona - twórcy terminu "cyberprzestrzeń", które zainspirowały ich do stworzenia wizji Matriksa.
Inspiracje cyberpunkiem i filozofią
Koncepcja Matriksa jako symulowanej rzeczywistości, w której żyją ludzie czerpie garściami z ikonicznych dzieł literatury cyberpunkowej, takich jak Neuromancer Gibsona. Podobne motywy pojawiały się wcześniej w literaturze sci-fi, m.in. w "Symulacrum" Philipa K. Dicka. Filozoficzne inspiracje Wachowscy czerpali z dzieł takich myślicieli jak Jean Baudrillard i jego koncepcja symulakrów.
Od komiksu do pełnometrażowego filmu
Początkowo Wachowscy planowali wydać Matrix w formie komiksu. Jednak zachęceni przez producentów zdecydowali się na pełnometrażowy film fabularny. Stworzyli obszerny, 90-stronicowy scenariusz i bibilię świata przedstawionego. Dzięki temu udało im się przekonać wytwórnie Warner Bros i Village Roadshow do sfinansowania projektu budżetem 60 mln dolarów.
Inspiracje kulturą azjatycką
Twórcy Matrixa czerpali inspirację nie tylko z literatury i filozofii Zachodu. Równie istotny był wpływ kultury Dalekiego Wschodu - sztuk walki, hinduizmu i buddyzmu. Stąd w filmie pojawiają się odniesienia do Ajurwedy, reinkarnacji, czy idea wybawcy - Neo jako nowego mesjasza. To połączenie wątków sciency-fiction z duchowością Wschodu nadało Matriksowi wyjątkowy, eklektyczny charakter.
Scenariusz i casting do filmu
Prace nad scenariuszem i obsadą Matrixa były niezwykle wymagające, ale ostatecznie pozwoliły stworzyć film z pamiętnymi bohaterami i inteligentną, wielowarstwową fabułą.
Prace nad scenariuszem Matrixa
Wachowscy przez lata dopracowywali scenariusz, usuwając i dodając wątki fabularne. Początkowo Morfeusz miał być kobietą, a Neo - podstarzałym mężczyzną. Ostatecznie bracia zdecydowali się na młodszego bohatera, by podkreślić motyw mesjasza. Dialogi były dopieszczane tak, by oddawały charakter postaci. Sceny akcji przeplatają się z długimi wywodami filozoficznymi.
Wybór obsady aktorskiej
Do głównych ról początkowo brani byli znani aktorzy pokroju Will Smitha czy Nicholasa Cage'a. Ostatecznie wybór padł na mniej rozpoznawalne twarze. W rolę Neo wcielił się Keanu Reeves, Laurence Fishburne zagrał Morfeusza, a Carrie-Anne Moss - Trinity. Dzięki temu widz mógł w pełni utożsamić się z postaciami.
Treningi aktorów przed zdjęciami
Aby wiarygodnie oddać akrobatyczne sceny walki, aktorzy przeszli intensywne, cztero-pięciomiesięczne szkolenia sztuk walki, jazdy motocyklowej, obsługi broni oraz skoków spadochronowych. Dzięki temu większość tricków i kaskaderskich scen mogli zagrać sami, bez dublerów.
Realizacja zdjęć i efekty specjalne
Zdjęcia i efekty specjalne do Matrixa przeszły do historii kina i zdefiniowały nową erę blockbusterów sci-fi.
Innowacyjna technika "bullet time"
Słynny "bullet time" - sceny z "zamrożonym czasem" kiedy kamera krąży wokół nieruchomych postaci - stały się ikoniczne dla Matriksa. Efekt uzyskano dzięki rzędowi aparatów fotograficznych ustawionych po obwodzie sceny akcji.
Nakręcenie tricków kaskaderskich
Film obfituje w spektakularne sceny walk i pościgów z udziałem kaskaderów. Szczególnie pamiętny jest 12-minutowy pościg oraz lobby buildingu, gdzie Neo i Trinity rozprawiają się z ochroniarzami.
Tworzenie efektów CGI przez Animal Logic
Firma Animal Logic odpowiadała m.in. za stworzenie wizualizacji "deszczu zielonych znaków" Matriksa oraz animacji postaci w świecie wirtualnym. Te efekty specjalne na długo wyznaczyły nowy standard w branży.
Muzyka i charakterystyczny styl Matrixa
Matrix wyróżnia się futurystyczną scenografią i kostiumami. Niezwykły klimat buduje też porywająca ścieżka dźwiękowa.
Klimatyczna ścieżka dźwiękowa
Mroczna, industrialna muzyka autorstwa Dona Davisa i Juno Reactor doskonale buduje klimat Matrixa. Przebojowym hitem okazała się czołówka "Wake Up" zespołu Rage Against the Machine.
Futurystyczne kostiumy i scenografia
Kostiumy projektantki Kym Barrett nawiązują cyberpunkowym klimatem nawiązują do stylistyki lat 90. Scenografia osadza akcję w ponurej, industrialnej przyszłości.
Wpływ filozofii Wschodu na estetykę filmu
Estetyka Matrixa nasycona jest odniesieniami do sztuki i kultury Dalekiego Wschodu, czego przejawem są m.in. scenografia i stroje bohaterów utrzymane w konwencji anime i mangi.
Odbiór i dziedzictwo Matrixa
Matrix zebrał znakomite recenzje, zdominował box office i zyskał status dzieła kultowego, wywierając ogromny wpływ na popkulturę.
Sukces kasowy i nagrody filmowe
Matrix zebrał ponad 460 mln dolarów przy budżecie 60 mln. Film zdobył 4 Oscary i inne prestiżowe nagrody. Krytycy chwalili przełomową formułę i ponadczasową tematykę.
Matrix jako dzieło kultowe
Styl cyberpunkowy Matrixa, innowacyjne efekty i ponadczasowa tematyka sprawiły, że obraz zyskał status dzieła kultowego i ikony popkultury przełomu wieków.
Inspiracje w popkulturze i nawiązania
Matrix wywarł ogromny wpływ na kino sci-fi i akcji, gry wideo, komiksy, muzykę i modę. Pojawia się w niezliczonych nawiązaniach i parodiach jako synonim wirtualnej rzeczywistości.
Dalsze losy serii filmowej
Choć kontynuacje - Matrix Reaktywacja i Matrix Rewolucje - nie dorównały oryginałowi, to franczyza Matrixa nadal ma się dobrze i doczekała się kolejnych odsłon.
Słabsze przyjęcie sequeli
Sequele z 2003 r. spotkały się ze zmieszanymi recenzjami i słabszymi wynikami finansowymi, choć nadal były kasowymi hitami. Krytykowano nadmierną złożoność fabuły i brak świeżości.
Plany kontynuacji franczyzy
Mimo niepowodzenia sequeli, Matrix pozostaje popularną i dochodową franczyzą. W 2021 r. powstał kolejny film - Matrix Zmartwychwstania. Szykowane są także gry wideo osadzone w tym świecie.
Trwałość motywów z Matrixa
Matrix na trwale wpisał się do kanonu popkultury dzięki uniwersalnym motywom jak rzeczywistość symulowana przez maszyny, walka z uciskającym systemem czy mesjasz wyzwalający ludzkość.
Podsumowanie
Matrix to bez wątpienia jeden z najważniejszych i najbardziej wpływowych filmów w historii kina. Dzieło Wachowskich zrewolucjonizowało blockbustery sci-fi dzięki pionierskim technikom filmowym, niebanalnej fabule łączącej wątki akcji z filozofią oraz ponadczasowym przesłaniem. Matrix wciąż pozostaje niezwykle popularny w popkulturze, a jego motywy i symbole na stałe wpisały się do kanonu kina. Film pokazuje także, jak ważna jest kreatywność i odwaga twórców, by zaryzykować i zrealizować ambitną, nowatorską wizję. Dzięki temu powstają dzieła przełomowe, które na zawsze zmieniają oblicze X Muzy.
Tagi
Udostępnij artykuł
